Η άποψη & οι θέσεις της ΠΑΣΠ
για τα προβλήματα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης
Τα τελευταία δύο χρόνια γινόμαστε όλοι μάρτυρες (και πρωταγωνιστές) συνεχών και εντεινόμενων κινητοποιήσεων στο χώρο της Παιδείας που ως αντικείμενο έχουν την αντι-εκπαιδευτική πολιτική την οποία ακολουθεί η κυβέρνηση. Φυσικά επακόλουθα της πολιτικής αυτής είναι μια σειρά απεργιών δασκάλων και καθηγητών, καταλήψεων σχολείων, διαδηλώσεων και πορειών μαθητών, φοιτητών και εκπαιδευτικών. Οι παραπάνω κινητοποιήσεις έρχονται ως συνέχεια–συμπλήρωμα των γενικευμένων φοιτητικών διεκδικήσεων που ως αποτέλεσμα είχαν τη μερική αναδίπλωση του Υπουργείου Παιδείας.
Θα ήταν χρήσιμο όμως σε αυτό το σημείο να προβούμε σε μια αναδρομή στα δρώμενα του χώρου της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης τα τελευταία δύο χρόνια.
Α. Ιστορική Αναδρομή
Την άνοιξη του 2004, η Νέα δημοκρατία καταλαμβάνει την εξουσία, έχοντας υποσχεθεί τα πάντα στους πάντες. Στην παιδεία, η δέσμευσή της, αφορά κατά κύριο λόγο την άμεση αύξηση των κονδυλίων στο 5% του ΑΕΠ. Η πραγματικότητα όμως τη διαψεύδει. Οι τρεις πρώτοι προϋπολογισμοί της κυβέρνησης Καραμανλή (Δεκέμβριος 2004, 2005 και 2006), όχι μόνο δεν αυξάνουν τη χρηματοδότηση στο 5%, αλλά είναι οι πρώτοι μετά από πολλά χρόνια, που μειώνουν τα κονδύλια ως ποσοστό του ΑΕΠ.
Εν συνεχεία, στις 21 Ιανουαρίου 2005, η κυβέρνηση ενεργοποιεί το θεσμό του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας, «για θεσμοθετημένο διάλογο με τους κοινωνικούς φορείς ως προϋπόθεση υλοποίησης μίας ολοκληρωμένης εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης». Η τράπουλα όμως είναι «σημαδεμένη» με αποτέλεσμα όλοι οι συμμετέχοντες (κόμματα της αντιπολίτευσης, φοιτητικές παρατάξεις, ΠΟΣΔΕΠ, ΟΛΜΕ, ΔΟΕ κτλ) να αποχωρήσουν καταγγέλλοντας την κυβέρνηση ότι μέσω ενός ψευδεπίγραφου διαλόγου προσπαθεί να βρει συνενόχους για τις ήδη ειλημμένες αποφάσεις της.
Η Μεριέττα
Γιαννάκου ή για πολλούς «Μαριέττα Θάτσερ»Αποκαλύπτεται, εξάλλου, ότι η κα. Γιαννάκου έχει ήδη δεσμευθεί για τα ζητήματα της αξιολόγησης ενόψει της Συνόδου του Bergen που διεξήχθη το Μάιο του 2005. Στο διάλογο παραμένουν μόνο η κυβέρνηση (και το φοιτητικό της φερέφωνο, ΔΑΠ-ΝΔΦΚ) μαζί με την Επιτροπή για την Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση, η οποία φυσικά είχε οριστεί από το Υπουργείο. Το γεγονός αυτό φυσικά δεν επηρέασε τον κυβερνητικό σχεδιασμό. Άλλωστε ήταν σαφές ότι ο διάλογος ήταν προσχηματικός. Έτσι το καλοκαίρι του 2005 προωθούνται και ψηφίζονται στο θερινό τμήμα της Βουλής οι νόμοι για την Αξιολόγηση, τα Ινστιτούτα Δια Βίου Εκπαίδευσης καθώς και η κατάργηση του ΔΙΚΑΤΣΑ. Η επιλογή του καλοκαιριού δεν ήταν τυχαία. Οι κλειστές σχολές αλλά και το γενικότερο κλίμα, που αποστρέφει τη συζήτηση από την πολιτική ατζέντα, είχαν ως άμεσο αποτέλεσμα την απορρόφηση των όποιων κραδασμών.
Οι νέοι αυτοί νόμοι αλλοιώνουν βάναυσα το χαρακτήρα της Ανώτατης Εκπαίδευσης, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί μέσα από τους μακροχρόνιους αγώνες του φοιτητικού κινήματος και του ελληνικού λαού. Ο νόμος για την Αξιολόγηση δεν προβλέπει τελικά κανένα κριτήριο αξιολόγησης (!). Οι προθέσεις της κυβέρνησης, το πλαίσιο μέσα στο οποίο διαμορφώθηκε (διαδικασία Bologna), καθώς και η εμπειρία από τις άλλες χώρες που έχει ήδη εφαρμοσθεί η αξιολόγηση (π.χ. Αγγλία, Αυστρία κτλ) προεξοφλούν την επιβολή ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων. Τα ελληνικά Πανεπιστήμια & ΤΕΙ καλούνται να ξαπλώσουν σε ένα σύγχρονο κρεβάτι του Προκρούστη. Οτιδήποτε δεν παράγει κέρδος, οτιδήποτε δεν συμβαδίζει με την «οικονομική αποτελεσματικότητα», όπως αυτή ορίζεται από τη νεοφιλελεύθερη οικονομική θεωρία, αυτόματα θεωρείται ως περιττό. Στη λογική αυτή οι ακαδημαϊκές ελευθερίες, το άσυλο, η δημοκρατική συνδιοίκηση αλλά και η επιστημονική έρευνα σε πεδία, που δεν συμβάλλουν στη δημιουργία κέρδους, θεωρούνται περισσότερο ως στρεβλώσεις στο μηχανισμό επίτευξης της πολυπόθητης αποτελεσματικότητας.
Β. Οι «Αλλαγές»
ΔOATAΠ-ΙΔΒΕ
Παράλληλα, με το νόμο κατάργησης του ΔΙ.ΚΑ.ΤΣΑ και της ίδρυσης ενός νέου φορέα, του ΔΟΑΤΑΠ, προωθείται η ισοτίμηση των πτυχίων των ελληνικών πανεπιστημίων με τα τρίχρονα Bachelor της Αγγλίας, τα οποία όμως - στη μεγάλη τους πλειοψηφία - ούτε επιστημονικό αντικείμενο έχουν, ούτε σφαιρικές και ολοκληρωμένες γνώσεις προσφέρουν. Με λίγα λόγια η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι το πτυχίο του κάθε τυχαίου college, από αυτά που όλοι γνωρίζουμε τι επίπεδο σπουδών προσφέρουν, πρέπει να εξισωθεί με το πτυχίο του ελληνικού Πανεπιστημίου, αφού κάτι τέτοιο είναι προς το συμφέρον των επιχειρήσεων. Επί της ουσίας, πίσω από όλα αυτά υποκρύπτεται η πρόθεση της κυβέρνησης περί ίδρυσης ιδιωτικών Πανεπιστημίων & ΤΕΙ.
Επιπρόσθετα με τα Ινστιτούτα Δια Βίου Εκπαίδευσης με τα οποία προωθείται μονομερώς ο θεσμός και η λογική της Δια Βίου Εκπαίδευσης στην κατεύθυνση της επανα-κατάρτισης, τα ιδρύματα επιφορτίζονται με επιπλέον καθήκοντα (τα οποία αμφισβητείται αν εμπίπτουν στις αρμοδιότητες και το ρόλο τους) χωρίς όμως επιπλέον πόρους, ενώ τα προβλεπόμενα δίδακτρα υπονομεύουν περαιτέρω το δωρεάν χαρακτήρα της παιδείας.
Αναθεώρηση ΑΡΘΡΟΥ 16 - Ίδρυση ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΩΝ
Στη συζήτηση του προϋπολογισμού το Δεκέμβριο του 2005, ο Πρωθυπουργός ανακοινώνει ότι η παρούσα βουλή θα είναι αναθεωρητική. Μία από τις προτεραιότητες της κυβέρνησης είναι και η αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, που ορίζει ότι «η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση» καθώς και ότι «η σύσταση ανωτάτων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται» κατοχυρώνοντας έτσι το δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα της Ανώτατης Εκπαίδευσης.
Είναι σκόπιμο σε αυτό το σημείο να γίνουν κάποιες παρατηρήσεις σχετικά με τη συγκυρία που έχει οδηγήσει στη “νομιμοποίηση” των ιδιωτικών πανεπιστημίων στη συνείδηση των συμπολιτών μας.
Τα προβλήματα υποχρηματοδότησης (κτιριακό πρόβλημα, λίγες και απαρχαιωμένες φοιτητικές εστίες, έλλειψη υλικοτεχνικών υποδομών, απουσία κοινόχρηστων χώρων, ελλιπής στελέχωση των ιδρυμάτων από Διδακτικό και Ερευνητικό προσωπικό, αλλά και διοικητικούς υπαλλήλους) έχουν απαξιώσει το ελληνικό Δημόσιο πανεπιστήμιο στα μάτια της ελληνικής κοινωνίας. Γίνεται έτσι ευκολότερο για τους θιασώτες της εμπορευματοποίησης της Παιδείας, να νομιμοποιήσουν τη «λύση» των ιδιωτικών-μη κρατικών πανεπιστημίων ως μία αξιόπιστη εναλλακτική πρόταση. Η δημιουργία -λένε- μη κρατικών και ιδιωτικών ιδρυμάτων θα δημιουργήσει «υγιή ανταγωνισμό»(!), ο οποίος θα οδηγήσει τελικά στη βελτίωση των Δημοσίων πανεπιστημίων. Το επιχείρημα όμως αυτό είτε είναι πέρα για πέρα υποκριτικό είτε φανερώνει άγνοια της ελληνικής πραγματικότητας. Με ποιους όρους θα «ανταγωνιστούν» τα Δημόσια πανεπιστήμια με τα αντίστοιχα ιδιωτικά, όταν πολλά από τα Δημόσια ιδρύματα δεν έχουν κονδύλια ...ούτε για να πληρώσουν τη Δ.Ε.Η.;
Ταυτόχρονα, η επιχειρηματολογία αυτή είναι σκόπιμα υπεραπλουστευμένη και κρύβει τις πραγματικές προθέσεις όσων τη χρησιμοποιούν. Η ύπαρξη ιδιωτικού τομέα ούτε ανταγωνισμό κατ’ ανάγκη συνεπάγεται, ούτε βελτίωση των παρεχόμενων δημοσίων υπηρεσιών. Για παράδειγμα η ύπαρξη ιδιωτικών νοσοκομείων ή ιδιωτικών σχολείων όλα αυτά τα χρόνια δεν έχει βοηθήσει ούτε στο ελάχιστο τα δημόσια να βελτιωθούν. Όσο η χρηματοδότηση των δημοσίων σχολείων και του Εθνικού Συστήματος Υγείας παραμένει στα σημερινά επίπεδα, ο υποτιθέμενος ανταγωνισμός δεν πρόκειται να αλλάξει την κατάσταση. Αντιθέτως, οξύνει περαιτέρω την ανισότητα στην πρόσβαση σε αγαθά όπως είναι η Παιδεία και η Υγεία.
Ένα ακόμα επιχείρημα που ακούμε πολύ συχνά από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας και την εκπρόσωπό της στα πανεπιστήμια, ΔΑΠ-ΝΔΦΚ, είναι ότι «τα μη κρατικά πανεπιστήμια θα περιορίσουν τη ροή φοιτητών και συναλλάγματος προς το εξωτερικό». Πώς όμως ακριβώς το εννοούν αυτό; Δεδομένου ότι σε προπτυχιακό τουλάχιστον επίπεδο η συντριπτική πλειοψηφία όσων σπουδάζουν στο εξωτερικό είναι όσοι δεν καταφέρνουν να επιτύχουν στη σχολή της επιλογής τους, ποια θα είναι τα κριτήρια επιλογής των φοιτητών; Θα λαμβάνονται υπόψη οι επιδόσεις στο Λύκειο και στις Εισαγωγικές εξετάσεις ή οι φοιτητές του Δημοσίου πανεπιστημίου θα καταλήξουν να είναι τα παιδιά ενός κατώτερου θεού; Είναι εύλογο ότι τα κριτήρια επιλογής δεν θα είναι ούτε αξιοκρατικά ούτε ακαδημαϊκά. Αυτοί που θα μπορούν να πληρώνουν θα έχουν εξασφαλισμένη μία θέση στο ιδιωτικό πανεπιστήμιο. Επιπρόσθετα αν η δεξιά νοιάζεται πράγματι τόσο πολύ για τους φοιτητές που μεταναστεύουν, γιατί με τις αλχημείες ουσιαστικά μειώνει τους εισακτέους στα ΑΕΙ και ΤΕΙ της χώρας τουλάχιστον κατά 15.000 θέτοντας το 10 ως βάση εισαγωγής στην Τριτοβάθμια εκπαίδευση;
Η ΠΑΣΠ όλα αυτά τα χρόνια, υπήρξε μία από τις βασικές συνιστώσες στην προσπάθεια για την υπεράσπιση του Δημοσίου Πανεπιστημίου και την ουσιαστική εφαρμογή του δημοκρατικού Νόμου-Πλαίσιο του 1982. Οι αντιλήψεις μας για την Παιδεία δεν υπήρξαν ποτέ προϊόν μικροπολιτικής σύγκρουσης. Απεναντίας είναι βαθιά ριζωμένες και πηγάζουν από τις αρχές και τις ιδέες μας για Λαϊκή Κυριαρχία, Δημοκρατία, Κοινωνική Δικαιοσύνη & Σοσιαλισμό.
Ειδικότερα όσον αφορά στην τριτοβάθμια εκπαίδευση θεωρούμε πώς:
Η εκπαίδευση είναι βασικό συστατικό για την ανάπτυξη και την καλλιέργεια κάθε πολίτη, αλλά και την απόκτηση επαγγελματικών δικαιωμάτων. Η κοινωνική, η πολιτισμική και η οικονομική ανάπτυξη, αλλά και η κοινωνική δικαιοσύνη είναι άμεσα εξαρτημένες από τη δομή, τη διάρθρωση και το περιεχόμενο της. Για το λόγο αυτό η Παιδεία εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να υποβιβάζεται σε εμπόρευμα.
I. Αποτελεί δικαίωμα κάθε πολίτη αλλά και υποχρέωση του κράτους να εξασφαλίζει την πρόσβαση σε όλους, και επί ίσοις όροις, ανεξαρτήτως εισοδήματος και κοινωνικής προέλευσης. Σύμφωνα με τα παραπάνω είναι απαραίτητη η δωρεάν παροχή της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η ύπαρξη διδάκτρων, το υψηλό κόστος διαβίωσης, σίτισης και στέγασης καθιστούν την πρόσβαση και τη συμμετοχή στη τριτοβάθμια εκπαίδευση βαθιά ταξική.
II. Τα Πανεπιστήμια είναι χώροι ελεύθερης επιστημονικής, πολιτιστικής και πολιτικής αντιπαράθεσης και σύνθεσης τόσο για την ακαδημαϊκή κοινότητα όσο και για ολόκληρη την κοινωνία. Γενικότερα είναι μείζονος σημασίας η κοινωνική διάσταση και αποστολή των ιδρυμάτων της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
III. Μία ιδιωτική επιχείρηση δεν θα μπορούσε ποτέ να ιδρύσει ένα Πανεπιστήμιο το οποίο θα σέβεται όλα τα παραπάνω. Όσον αφορά στους δήμους, τους οποίους επικαλούνται πολλοί, αυτή τη στιγμή είναι τέτοια η οικονομική δυσπραγία τους που δυσκολεύονται να φέρουν εις πέρας ακόμα και ...την αποκομιδή σκουπιδιών. Πώς θα ιδρύσουν λοιπόν Πανεπιστήμιο; Με λίγα λόγια η ίδρυση μη κρατικών ή ιδιωτικών πανεπιστημίων είτε εξ ορισμού (λόγω της δεδομένης και αυτονόητης επιδίωξης των επιχειρήσεων για μεγιστοποίηση του κέρδους τους και μόνο), είτε εξαιτίας της ελληνικής πραγματικότητας (οικονομική εξαθλίωση των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης) παραβιάζει άμεσα τα παραπάνω θεμελιώδη χαρακτηριστικά.
IV. Για τους παραπάνω λόγους, η Πανελλήνια Αγωνιστική Σπουδαστική Παράταξη, όπως και η συντριπτική πλειοψηφία των φοιτητών και της ακαδημαϊκής κοινότητας των ελληνικών Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ τάχθηκε από την πρώτη στιγμή ενάντια στην αναθεώρηση του άρθρου 16 και την υπονόμευση της δημόσιας και δωρεάν Παιδείας.
Ο Θ. .Βερέμης χαρακτηρίζει τους φοιτητές «αλήτες»Μέσα σε αυτά τα πλαίσια της κυβερνητικής πρακτικής και των επόμενων στόχων του Υπουργείου Παιδείας (περιορισμός ασύλου, κατάργηση δωρεάν συγγράμματος, επιβολή 2 κύκλων σπουδών, περιορισμός φοιτητικής συμμετοχής κτλ), η Επιτροπή για την Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση του ΕΣΥΠ, προεξάρχοντος του προέδρου της Θ. Βερέμη, διατύπωσε ένα αρχικό πόρισμα το Δεκέμβριο του 2005 και ένα τελικό στις 28 Απριλίου 2006. Με τις προτάσεις τους, ουσιαστικά υιοθετούσαν τις αντιλήψεις και τους στόχους της κυβέρνησης και τη νομιμοποιούσαν να προχωρήσει στις αλλαγές που επιθυμεί. Στους βασικούς τους άξονες οι προτάσεις της «επιτροπής Σοφών» αναφέρονταν στα εξής:
Περιορισμός - Κατάργηση του ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟΥ ΑΣΥΛΟΥ
Μία από τις πρώτες προτάσεις των «Σοφών» ήταν η αντικατάσταση της Επιτροπής Ασύλου, από το Πρυτανικό Συμβούλιο, το οποίο θα αποφασίζει για την άρση του ασύλου με πλειοψηφία 2/3. Ουσιαστικά δηλαδή η απόφαση για το άσυλο θα λαμβάνεται από το πρυτανικό σχήμα και όχι από εκπροσώπους όλης της ακαδημαϊκής κοινότητας. Με λίγα λόγια, νομιμοποιείται κάθε συντηρητικός Πρύτανης, που υπηρετεί πιστά το Υπουργείο Παιδείας, να άρει το άσυλο, όπως έκανε ο Πρύτανης του ΟΠΑ κατά τον περυσινό εορτασμό του Πολυτεχνείου. Ταυτόχρονα, με έμμεσο τρόπο ποινικοποιούνται οι αγώνες των φοιτητών, αφού δίνεται η δυνατότητα στις αστυνομικές δυνάμεις να καταστείλουν π.χ. μια κατάληψη φοιτητών με το πρόσχημα της προστασίας του δικαιώματος στην εργασία των υπαλλήλων ή των καθηγητών του Πανεπιστημίου.
Όσοι μιλούν για περιορισμό ή και κατάργηση του ασύλου, σκόπιμα (τις περισσότερες φορές) ή άθελά τους, αγνοούν μια σειρά από σημαντικούς παράγοντες.
i. Το πανεπιστημιακό άσυλο κατοχυρώθηκε νομοθετικά το 1982, σε περίοδο δηλαδή δημοκρατίας. Είναι οξύμωρο λοιπόν να υποστηρίζει κανείς ότι το άσυλο είναι χρήσιμο μόνο σε καιρό δικτατορίας. Ένα δικτατορικό καθεστώς που καταργεί τις ατομικές ελευθερίες και τα κοινωνικά κεκτημένα δεν θα επέτρεπε ποτέ την ύπαρξη ασύλου.
ii. Το ότι η δημοκρατία μας είναι ισχυρή δεν σημαίνει ότι δεν έχει αδύνατα σημεία. Οι απαγωγές των Πακιστανών, οι χιλιάδες κάμερες παρακολούθησης, οι τηλεφωνικές παρακολουθήσεις και άλλα παρόμοια γεγονότα δείχνουν ότι υπάρχει κράτος (και παρακράτος) καταστολής. Το άσυλο προστατεύει την ελεύθερη ανταλλαγή και διακίνηση ιδεών και δίνει τη δυνατότητα στο Πανεπιστήμιο να λειτουργεί ως αφετηρία για περαιτέρω εμπέδωση της δημοκρατικής διαδικασίας σε ολόκληρη την κοινωνία.
iii. Η απόδοση των ευθυνών στην ύπαρξη του ασύλου για οτιδήποτε γίνεται στο Πανεπιστήμιο είναι σκόπιμα παραπλανητική. Υπάρχουν περιοχές και χώροι στα οποία δεν υπάρχει άσυλο και παρόλα αυτά παρατηρούνται κατ’ επανάληψη απείρως χειρότερα φαινόμενα.
iv. Όλες οι δημοκρατικές ελευθερίες προστατεύουν και όσους δεν θα θέλαμε να προστατεύουν. Η ελευθερία του λόγου που κατοχυρώνεται σε μια δημοκρατία, ισχύει ακόμα και για όσους προπαγανδίζουν την κατάργησή της.
v. Ο ισχύων νόμος προβλέπει ότι εφόσον η Επιτροπή Ασύλου δεν μπορεί να πάρει απόφαση σχετική με την άρση του ασύλου τότε η αρμοδιότητα περιέρχεται στη Σύγκλητο η οποία και αποφασίζει με πλειοψηφία 2/3. Να θυμίσουμε εδώ ότι πάνω από τα 2/3 της Συγκλήτου είναι μέλη ΔΕΠ.
Λύση επομένως δεν είναι η κατάργηση ή ο περιορισμός του ασύλου. Στα προβλήματα και τις δυσλειτουργίες που όντως εμφανίζονται στα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ, μοναδική απάντηση είναι η ουσιαστική συνεργασία όλων των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας στην κατεύθυνση προάσπισης και ενδυνάμωσης των κατοχυρωμένων δημοκρατικών θεσμών στα πλαίσια σύγχρονων δημοκρατικών και ανθρώπινων Δημόσιων ΑΕΙ & ΤΕΙ.
“Αιώνιοι” Φοιτητές
Ένα άλλο ζήτημα που έθεσε η «Επιτροπή Σοφών» ήταν η αντιμετώπιση του φαινόμενου των «αιώνιων φοιτητών». Σύμφωνα μάλιστα με τον πρόεδρο της επιτροπής, Θάνο Βερεμή, το ζήτημα αυτό υπήρξε πρώτης προτεραιότητας. Η κυβέρνηση, η επιτροπή αλλά και όσοι τάσσονται υπέρ της διαγραφής των φοιτητών μετά την πάροδο ν+2 ή 1,5ν ετών από την εγγραφή τους (όπου ν η προβλεπόμενη χρονική διάρκεια σπουδών), επικαλούνται το σοβαρό κόστος, με το οποίο επιβαρύνουν τα Πανεπιστήμια οι «αιώνιοι φοιτητές».
Όλοι αυτοί όμως σκόπιμα αγνοούν ότι μία από τις πιο σοβαρές αιτίες που οδηγεί πολλούς φοιτητές να καθυστερούν τις σπουδές τους είναι η ανάγκη πολλών εξ αυτών να εργασθούν, προκειμένου να ανταπεξέλθουν στις διαρκώς δυσχερέστερες οικονομικές συνθήκες. Επιπλέον λόγος είναι τα επαναλαμβανόμενα μαζικά κοψίματα φοιτητών στις εξετάσεις των μαθημάτων. Είναι γνωστό το φαινόμενο μαθημάτων με επαναλαμβανόμενα ποσοστά αποτυχίας άνω του 80%, το οποίο απαντάται σε πάρα πολλά τμήματα όλων των Πανεπιστημίων και ΤΕΙ της χώρας.
Το πιο σοβαρό κόστος για το κράτος - και κατ’ επέκταση για την κοινωνία - της φοιτητικής ιδιότητας είναι τα δωρεάν συγγράμματα και το φοιτητικό πάσο. Όμως τα προνόμια αυτά έτσι κι αλλιώς δεν ισχύουν μετά την παρέλευση των ν+2 ετών. Ένα άλλο κόστος που επικαλούνται ορισμένοι είναι η συμφόρηση που προκαλούν οι «αιώνιοι φοιτητές» στα αμφιθέατρα και τους κοινόχρηστους χώρους των ιδρυμάτων. Αλήθεια όμως, πόσοι φοιτητές άνω του 6ου έτους (η του 7ου για τα Πολυτεχνεία) παρακολουθούν μαθήματα; Πρακτικά, κανένας. Άλλωστε, η συμφόρηση των αμφιθεάτρων και των κοινόχρηστων χώρων οφείλεται, ως επί το πλείστον, κατά 99% στην έλλειψη υποδομών και εγκαταστάσεων. Τέλος ένα άλλο κόστος που συνεπάγεται η εγγραφή ενός φοιτητή είναι το γραφειοκρατικό κόστος στις γραμματείες των ελληνικών Ιδρυμάτων. Οι ελλιπώς επανδρωμένες υπηρεσίες των Πανεπιστημίων σήμερα έχουν έτσι κι αλλιώς τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν την πληθώρα των φοιτητών. Η αυτονόητα αναγκαία, όμως, μηχανογράφηση των γραμματειών θα ελαχιστοποιήσει αυτό το γραφειοκρατικό κόστος.
Μείωση της Φοιτητικής Εκπροσώπησης
Ένα ακόμα μέτρο, που περιείχε το προεκλογικό πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας και υιοθέτησαν οι πανεπιστημιακοί της επιτροπής ήταν ο περιορισμός της συμμετοχής των φοιτητών στην εκλογή των πρυτανικών αρχών και των προέδρων των τμημάτων. Η συντηρητική λογική της δεξιάς, την οποία ασπάζονται πολλοί καθηγητές είναι διαμετρικά αντίθετη με το ριζοσπαστικό πνεύμα του Νόμου-Πλαίσιο του 1982 που καθιέρωσε τη συμμετοχή των φοιτητών στη διοίκηση των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ και στην εκλογή των οργάνων διοίκησής τους.
Το Πανεπιστήμιο, ως ένας πρωτοπόρος δημοκρατικός χώρος της κοινωνίας δεν είναι δυνατό να διοικείται από κάποιες υποτιθέμενες αυθεντίες. Λόγο στις αποφάσεις έχουν ΟΛΑ τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας (καθηγητές, φοιτητές, άλλοι φορείς της εκπαιδευτικής διαδικασίας, διοικητικοί υπάλληλοι). Η πρακτική αυτή, η οποία εφαρμόζεται εδώ και 25 σχεδόν χρόνια, είχε ευεργετικές συνέπειες για το ελληνικό Πανεπιστήμιο αφού τάραξε τα λιμνάζοντα νερά της καθηγητικής αυθαιρεσίας που επικρατούσε μέχρι τότε. Ως ΠΑΣΠ θεωρούμε ότι στα Πανεπιστήμια γίνεται μόνο η αρχή. Η αντίληψη αυτή - ότι η δημοκρατία δεν είναι ζήτημα, που μπορούμε να εμπιστευτούμε σε κάποιες αυθεντίες, αλλά αντίθετα επαφίεται στην ενεργό συμμετοχή όλων - δεν μπορεί να περιορίζεται στα στενά όρια των Πανεπιστημίων.
Όπως, όμως, οι δημοκρατικοί θεσμοί αντιμετωπίζουν προβλήματα, έτσι και στους κόλπους των ιδρυμάτων έχουν δημιουργηθεί ορισμένα φαινόμενα διαφθοράς και συναλλαγής ανάμεσα στα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας. Κατά κύριο λόγο αυτό αφορά τους καθηγητές και τις συναλλαγές που έχουν αναπτυχθεί μεταξύ τους αλλά και ανάμεσα σε αυτούς και την εκάστοτε πολιτική ηγεσία. Ταυτόχρονα όμως παρατηρούνται δυστυχώς και φαινόμενα διαφθοράς από πλευράς μικρής μερίδας φοιτητών που εξαγοράζουν την ψήφο τους για την εκλογή κάποιου καθηγητή για τη θέση του Προέδρου ή του Πρύτανη. Με τον τρόπο αυτό δίνονται επιχειρήματα σε όσους δεν μπορούν να αποδεχθούν τη δημοκρατική διαδικασία στα πανεπιστήμια, να βάλλουν κατά της συμμετοχής των φοιτητών.
Αποσιωπούν όμως εντέχνως ότι:
i. Τα συντριπτικά κρούσματα διαφθοράς αφορούν καθηγητές και μόνο.
ii. Όταν η διαφθορά αφορά και τους φοιτητές πρόκειται για εξαγορά φοιτητών (και φοιτητικών παρατάξεων) από καθηγητές. Το υπουργείο και η επιτροπή του ΕΣΥΠ αναφέρονται σε αυτή τη διαφθορά λες και είναι αυθύπαρκτη και αποκλειστικά υπεύθυνοι είναι οι φοιτητές.
iii. Τα φαινόμενα αυτά είναι η εξαίρεση και όχι ο κανόνας, όπως παρουσιάζονται.
iv. Είναι αστείο να ξιφουλκεί η κα Γιαννάκου και η διορισμένη επιτροπή της εναντίον των «διεφθαρμένων φοιτητών», όταν πρωταγωνίστρια -υπεράνω μάλιστα συναγωνισμού- στα «παιχνίδια» αυτά είναι η φοιτητική παράταξη της Νέας Δημοκρατίας, η ΔΑΠ-ΝΔΦΚ. Όταν η Νέα Δημοκρατία όχι μόνο δεν κάνει τίποτα σχετικά με τις καταγγελίες για στελέχη της ΔΑΠ που ζητούν ανταλλάγματα προκειμένου να στηρίξουν καθηγητές σε θέσεις διοίκησης των Πανεπιστημίων, πώς η κυβέρνηση τολμά να επικαλείται αυτή τη διαφθορά ως την υπ’ αριθμόν 1 αιτία για περιορισμό της φοιτητικής συμμετοχής;
Συμπερασματικά η επιχειρηματολογία ότι με την κατάργηση ή τον περιορισμό της φοιτητικής συμμετοχής θα λυθούν τα προβλήματα διαφθοράς στα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ είναι μάλλον υποκριτική. Ο στόχος τους είναι ο αντίθετος από αυτόν που ισχυρίζονται. Αφήνοντας τους καθηγητές με λιγότερο έλεγχο η κατάληξη θα είναι περισσότερη ασυδοσία, από όσους απεργάζονται και εμπλέκονται σε παράνομες διαδικασίες.
Κατάργηση Δωρεάν Συγγραμμάτων
Ένα άλλο ζήτημα που έθετε η κυβέρνηση της δεξιάς στο προεκλογικό πρόγραμμά της και υπερασπίζονται τα μέλη της επιτροπής στο πόρισμά τους είναι η κατάργηση του δωρεάν συγγράμματος για τους οικονομικά εύπορους. Το συγκεκριμένο επιχείρημα το ακούμε συχνά και για τα δίδακτρα, τη σίτιση κ.ο.κ.
Το ανησυχητικό όμως είναι ότι κανένας δεν ορίζει τι εννοεί με τον όρο «εύποροι». Είναι αλήθεια ότι οι ελληνικές οικογένειες, οι οποίες μπορούν να πληρώσουν τα βιβλία, τα δίδακτρα, τη σίτιση και φυσικά τη στέγαση (εστίες άλλωστε δεν υπάρχουν) των παιδιών τους χωρίς να επιβαρυνθούν ουσιαστικά, είναι απειροελάχιστες. Άρα προς τι τελικά τόσος ντόρος;
Η κα. Γιαννάκου θα μπορούσε να αντιτείνει ότι κάτι τέτοιο εντάσσεται στη λογική μιας αυτονόητης κοινωνικής δικαιοσύνης.Αν όμως η κυβέρνηση ανησυχούσε τόσο πολύ για τη δίκαιη διανομή του εισοδήματος, ούτε θα πολιτεύονταν ως εντολοδόχος του Συλλόγου Ελλήνων Βιομηχάνων, ούτε για παράδειγμα θα απάλλασσε τις επιχειρήσεις από τη φορολογία των κερδών που δεν επαν-επενδύονται.
Αν θέλουμε να μιλήσουμε για κοινωνική δικαιοσύνη τείνει ότι κάτι τέτοιο εντάσσεται στη λογική μιας αυτονόητης κοινωνικής δικαιοσύνης. πρέπει να θίξουμε ευρύτερο το ζήτημα της διανομής εισοδήματος, των χαμηλών μισθών, της άνισης κατανομής του φορολογικού βάρους εις βάρος των μισθωτών, τα υπερκέρδη των τραπεζών, των πολυεθνικών και των μεγάλων επιχειρήσεων. Σε κάθε περίπτωση, η κυβέρνηση αδυνατεί να μας πείσει ότι ανάμεσα στις προτεραιότητές της είναι η κοινωνική δικαιοσύνη.
Manager στις Σχολές
Μία ακόμη δεδηλωμένη πρόθεση της κυβέρνησης υπήρξε η πρόσληψη managers στη διοίκηση των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ. Οι αντιλήψεις της κυβέρνησης για την Παιδεία μας προϊδεάζουν ότι η πρόσληψη manager θα λειτουργήσει συμπληρωματικά με την επέλαση των ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων και προτεραιοτήτων εις βάρος της δημοκρατικής λειτουργίας και της ακαδημαϊκής υπόστασης των Πανεπιστημίων και των ΤΕΙ. Σε καμία όμως περίπτωση δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πρωταρχική συνιστώσα του Πανεπιστημίου & ΤΕΙ είναι η κοινωνική αποστολή του. Αυτό μπορεί να διασφαλιστεί μόνο με τη δημοκρατική διοίκηση των ιδρυμάτων.
Τα παραπάνω σκιαγραφούν εν πολλοίς, την κυβερνητική πολιτική στον τομέα της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Οι νόμοι που έχει ήδη ψηφίσει η κυβέρνηση εντάσσονται σε μία ευρύτερη πολιτική λογική, που εκφράζει η δεξιά σε όλο τον κόσμο, και θέλει τα πάντα να «πωλούνται και αγοράζονται». Ο νεοφιλελευθερισμός ως το ηγεμονικό, δυστυχώς, στην εποχή μας ρεύμα οικονομικής και πολιτικής σκέψης θέτει την οικονομική αποτελεσματικότητα και τα κέρδη ως την αδιαμφισβήτητα καθολική μονάδα μέτρησης.
Με το κριτήριο αυτό είναι απαράδεκτη η ύπαρξη του κρατικού μονοπωλίου στην Ανώτατη Εκπαίδευση, ούτε μπορεί να εξηγηθεί η ύπαρξη ασύλου και η φοιτητική συμμετοχή στη διοίκηση των ιδρυμάτων. Σε ποια άλλωστε επιχείρηση υπάρχει άσυλο και δημοκρατική συναπόφαση όλων των εμπλεκόμενων; Γι’ αυτό και είναι απαραίτητη η διοίκηση από managers. Όσο για τους εργαζόμενους φοιτητές, ας «κόψουν το κεφάλι τους» να πάρουν πτυχίο. Καθόλου δεν ενδιαφέρει αν μπορούν ή όχι να ανταπεξέλθουν οικονομικά.
Με το ίδιο υπόβαθρο και την ίδια επιχειρηματολογία η κυβέρνηση κατάργησε το 8ωρο και ταυτόχρονα επιτίθεται στα εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων. Και στην περίπτωση των εργαζομένων, η διαρκώς διογκούμενη κερδοφορία των επιχειρήσεων, η αυξανόμενη ακρίβεια, η υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου της μεγαλύτερης μερίδας του πληθυσμού δεν συνυπολογίζονται. Η σύγχρονη οικονομική θεωρία δεν έχει θέση για τα ζητήματα αυτά.
Γ. Οι Αντιδράσεις
Η Αναβίωση του Φοιτητικού Κινήματος
Στα πλαίσια που διαμόρφωσε η αδιέξοδη αυτή πολιτική του Υπουργείου Παιδείας 200 μέλη της ΠΑΣΠ προέβησαν την Τετάρτη 24 Μαΐου 2006 σε προειδοποιητική κατάληψη των γραφείων του Εθνικού Συμβουλίου Παιδείας (ΕΣΥΠ) προκειμένου να ευαισθητοποιήσουν το σύνολο της κοινωνίας για τις παραπάνω προτάσεις οι οποίες βάζουν στο στόχαστρο τα κεκτημένα του φοιτητικού κινήματος και του ελληνικού λαού.
Την ίδια περίοδο ξεκινούν καταλήψεις στα πανεπιστημιακά ιδρύματα όλης της Ελλάδας. Το κύμα των κινητοποιήσεων γιγαντώνεται στα μέσα Ιουνίου όπου πάνω από 400 Πανεπιστημιακές σχολές και ΤΕΙ τελούν υπό κατάληψη. Παράλληλα, δεκάδες χιλιάδες φοιτητές από όλη τη χώρα διατρανώνουν την αντίθεσή τους στα, επικίνδυνα για την Παιδεία, σχέδια της Μ. Γιαννάκου με μεγαλειώδη σε όγκο και παλμό συλλαλητήρια που πραγματοποιούνται κάθε εβδομάδα στο κέντρο της Αθήνας και σε άλλες μεγάλες πόλεις της χώρας.
Στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών οι φοιτητές βροντοφωνάζουν την αντίθεσή τους στα αντιεκπαιδευτικά σχέδια της Κυβέρνησης στις μαζικότερες Γενικές Συνελεύσεις των τελευταίων 15 χρόνων στις οποίες πλειοψηφεί συντριπτικά το ενωτικό πλαίσιο για κατάληψη στο οποίο συμμετέχουν και συνδιαμορφώνουν όλες οι προοδευτικές παρατάξεις του πανεπιστημίου μας, εκτός της ΠΚΣ και φυσικά της ΔΑΠ.
Όταν ξεκίνησαν οι κινητοποιήσεις, η Υπουργός Παιδείας αρνήθηκε οποιοδήποτε διάλογο, χαρακτηρίζοντας τους φοιτητές που αντιδρούν υποκινούμενους, βολεμένους, μειοψηφίες κτλ. Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο Πρόεδρος της Επιτροπής του ΕΣΥΠ για την Ανώτατη Εκπαίδευση, κ. Βερέμης.
Την ίδια στιγμή, οι κυβερνητικές δυνάμεις στα πανεπιστήμια προσπάθησαν ανεπιτυχώς να προβοκάρουν τις φοιτητικές κινητοποιήσεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα υπήρξε το τραμπούκικο χτύπημα στη σχολή των ΤΕΦΑΑ. Ενώ σχεδόν το σύνολο των Πανεπιστημίων τελούσαν υπό κατάληψη μέλη της ΔΑΠ και της ΟΝΝΕΔ εισέβαλαν με τραμπούκικες διαθέσεις στη σχολή των ΤΕΦΑΑ και επιτέθηκαν απρόκλητα και βάναυσα στους καταληψίες για να σπάσουν τις κινητοποιήσεις με φασιστικό τρόπο.
Ο Σύλλογος Φοιτητών ΑΣΟΕΕ καταδίκασε «τη ΔΑΠ και την ΟΝΝΕΔ για τις φασιστικές τους τακτικές, τις επιθέσεις και τους τραμπουκισμούς, καθώς και το κλίμα τρομοκρατίας που διαχρονικά οι πολιτικοί απόγονοι των ΕΚΟΦιτών και του Καλαμπόκα επιδιώκουν να επιβάλλουν στα Ελληνικά Πανεπιστήμια». Κάτι τέτοιο, άλλωστε, βλέπουμε και στις πρώτες Συνελεύσεις μετά το καλοκαίρι, όταν η ΔΑΠ φέρνει κινητοποιημένους τραμπούκους για να «σπάσει» τις κινητοποιήσεις.
Παράλληλα, η Κυβέρνηση απέδειξε πως εννοεί το διάλογο εξαπολύοντας τα «αστέρια» της, τους «πραίτορες» (ή μήπως πραιτοριανούς;) της, τις δυνάμεις των ΜΑΤ, εναντίον των φοιτητών. Οι δηλώσεις του Υπουργού Δημόσιας Τάξης για τα «ηρωικά» ΜΑΤ, που μένουν «ακίνητα» και τους «αλλόφρονες» φοιτητές που έχουν κάνει χόμπι τους να χτυπάνε τα κεφάλια τους στις ασπίδες των μονάδων καταστολής, είναι μνημειώδης.
Ακόμα και όταν η Κυβέρνηση φόρεσε το διαλλακτικό προσωπείο της, ο Πρωθυπουργός, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος και η Υπουργός Παιδείας δεν σταμάτησαν να δηλώνουν ότι οι «μεταρρυθμίσεις» θα περάσουν.
Δ. Φοιτητικές Κινητοποιήσεις
ΜΕΤΑ ΤΙ;
Τα παραπάνω αποτυπώνουν ανάγλυφα το πώς η Κυβέρνηση αυτή αντιλαμβάνεται το διάλογο. Σύμφωνα με τον κ. Καραμανλή, την κ. Γιαννάκου, και τον κ. Πολύδωρα, διάλογος είναι ο κυβερνητικός μονόλογος και η αδιαλλαξία, η απρόκλητη βία και οι συνεχείς παλινωδίες.
Το φοιτητικό κίνημα όμως απέδειξε μέσα στα Πανεπιστήμια, στις Γενικές Συνελεύσεις, στις καταλήψεις και φυσικά στα μεγαλειώδη συλλαλητήρια ότι τέτοιοι «ελιγμοί» δεν πείθουν κανένα.
Η υποχώρηση της Κυβέρνησης, αλλά και η άμβλυνση ορισμένων πτυχών του νομοσχεδίου αποτελούν την πρώτη νίκη όχι μόνο για το φοιτητικό κίνημα, αλλά για ολόκληρο τον ελληνικό λαό. Τα τελευταία δύο χρόνια η Κυβέρνηση κατήργησε το οχτάωρο, περιέστειλε ασφαλιστικά και εργασιακά δικαιώματα, εξαπάτησε τους αγρότες και προώθησε μια σειρά από αντιλαϊκά μέτρα χωρίς να κάνει ούτε βήμα πίσω.
Οι φοιτητές απέδειξαν - ενάντια στις Κασσάνδρες - ότι οι αγώνες μπορεί να είναι νικηφόροι, ότι η κοινωνία θέλει και μπορεί να αντιδράσει στους νεοφιλελεύθερους μονόδρομους που επαγγέλλεται η Κυβέρνηση, αρκεί να υπάρχει ενότητα και υπέρβαση των στενών μικροπολιτικών διαφορών και ορίων.
Δεν σταματάμε όμως εδώ! Μετά τη νίκη στην πρώτη μάχη, συνεχίζουμε για να κερδίσουμε τον πόλεμο. Συνεχίζουμε μέχρι την οριστική απόσυρση του νομοσχεδίου για την αλλαγή του νόμου-πλαίσιο, την κατάργηση των νόμων για την αξιολόγηση, το ΔΟΑΤΑΠ και τα Ινστιτούτα δια βίου Εκπαίδευσης, την εγκατάλειψη των σχεδίων για την αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος.
Όσοι καλοθελητές προέβλεπαν την εκτόνωση των αντιδράσεων θα απογοητευτούν για ακόμη μια φορά, γιατί οι αγώνες μας έχουν δυναμική και προοπτική. Οι διεκδικήσεις μας δεν είναι ένας αντίλογος. Είμαστε ένα κίνημα «στο υπέρ και όχι στο κατά». Η συζήτηση όσον αφορά στην ανώτατη εκπαίδευση πρέπει επιτέλους να επικεντρωθεί στα πραγματικά της προβλήματα, αυτά που όλοι βιώνουμε καθημερινά μέσα στη σχολή μας.
Ως ενεργές συνιστώσες του φοιτητικού κινήματος, ως ενεργοί πολίτες διεκδικούμε τη γενναία αύξηση της χρηματοδότησης της παιδείας, την ανέγερση νέων κτιρίων και εστιών, τον εμπλουτισμό των υλικοτεχνικών υποδομών, τη χρήση νέων τεχνολογιών από όλους τους φοιτητές, την κατοχύρωση και προάσπιση του ακαδημαϊκού ασύλου, τη διασφάλιση του τετραετούς προπτυχιακού κύκλου σπουδών.
Ως προοδευτικοί νέοι δεν αποδεχόμαστε τα καλούπια και τους μονόδρομους που μας επιβάλλει το νεοφιλελεύθερο δόγμα. Πιστεύουμε ακράδαντα στη δυνατότητά μας να δημιουργήσουμε με συλλογικούς αγώνες και προσπάθεια μια διαφορετική κοινωνία, με δημοκρατία, κοινωνική δικαιοσύνη, ισότητα, αλληλεγγύη και ειρήνη, χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Οι απόψεις μας για την Ανώτατη Παιδεία δεν πηγάζουν από την ανάγκη μίας αόριστης συνθηματολογίας ή την πρόθεση για μια τεχνητή επιβολή διαχωριστικών γραμμών, αλλά είναι η φυσική προέκταση των αντιλήψεων μας για την κοινωνία.
Στα πλαίσια αυτά βροντοφωνάζουμε:
ΟΧΙ στα Ιδιωτικά-Μη Κρατικά Πανεπιστήμια & TEI,
ΟΧΙ στην εξίσωση των πτυχίων μας
με τα διπλώματα των Κέντρων Ελευθέρων Σπουδών,
ΟΧΙ στην κατάργηση
του ακαδημαϊκού ασύλου & του δωρεάν συγγράμματος
ΟΧΙστην καθιέρωση προαπαιτουμένων και διαχωρισμό του πτυχίου σε δύο κύκλους
ΟΧΙστη διαγραφή των Φοιτητών άνω του 6ου έτους, στον περιορισμό της φοιτητικής εκπροσώπησης
ΔΙΕΚΔΙΚΟΥΜΕ:
1. Γενναία αύξηση της χρηματοδότησης της Παιδείας, πολύ πάνω από το 5%.
2. Αξιολόγηση των Πανεπιστημιακών Τμημάτων με ακαδημαϊκά κριτήρια και όχι με παρέμβαση ιδιωτικών, οικονομικών συμφερόντων-επιχειρήσεων. 3. Διατήρηση και επέκταση του Δημόσιου και Δωρεάν χαρακτήρα της Παιδείας.
4. Κατάργηση των διδάκτρων σε όλα τα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών.
5. Μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.
Π Α Σ Π
ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ ΔΕΝ ΓΥΡΙΖΕΙ ΠΙΣΩ…
